Alle energie die we kunnen besparen hoeven we niet op te wekken. Grote besparingen zijn mogelijk in woningen en bij bedrijven en kantoren. De gemeente geeft zelf het goede voorbeeld met het eigen vastgoed (Gresco). Besparingen zijn goed voor een derde deel van ons einddoel. Dit spoor valt uiteen in wonen (nieuwbouw, huursector, particuliere woningen), bedrijven en de eigen gemeentelijke organisatie.

Hoe staan we ervoor?

Besparen, deelspoor Wonen
Begin 2017 hebben wij het “Actieplan Groningen aardgasloos in 2035” aan de raad aangeboden. Dit laat zien langs welke lijnen op termijn in de hele warmtevraag van de gemeente op een duurzame manier kan worden voorzien. De aanpak is wijkgericht, omdat rekening gehouden moet worden met de kwaliteit en typologie van de woningen, de sociaaleconomische eigenschappen van de wijk en met de bestaande netwerken voor elektriciteit en gas.

Alle nieuwbouw krijgt vanaf 1 juli 2018 in beginsel geen aardgasaansluiting meer. Voor bestaande woningen ligt de focus op energie die nodig is voor ruimte- en tapwaterverwarming. De aanpak bestaat uit een combinatie van isoleren en het vervangen van aardgas door een andere warmtebron. Dit laatste kan door het gebruik van warmte uit een warmtenet of met een hybride of all electric warmtepomp.

In 2019 is in opdracht van de gemeente Groningen en de woningcorporaties het Masterplan/ routekaart duurzame corporatieve woningvoorraad Groningen opgesteld. Om aan onze ambitie CO₂-neutraal en aardgasvrij 2035 te voldoen is uiteindelijk voor alle corporatiewoningen een oplossing nodig, met individuele verbeteringen, of aangevuld met collectieve oplossingen. Toepassing van de uitgangspunten betekent dat voor alle woningen verbetering tot basiskwaliteit een goede stap is, en bovendien relatief kosten-efficiënt. Uitzondering hierop zijn de woningen die vanuit volkshuisvestelijke afwegingen geen toekomstwaarde meer hebben. De opgave naar een CO₂ neutrale en aardgasvrije corporatieve woningvoorraad is fors: In 17 jaar tijd 35.500 corporatiewoningen af van aardgas en CO₂ uitstoot. Via woningverbetering naar basiskwaliteit, sloop, nieuwbouw, aanleg en exploitatie van collectieve warmtevoorzieningen op grote schaal, vernieuwing van energie-infrastructuur en zorgen dat huurders ‘meekomen’.

Voor particuliere woningeigenaren is Groningen woont SLIM het loket voor duurzaam wonen. Het loket is de plek voor alle vragen over het verduurzamen van de woning, subsidieregelingen en financieringsconstructies. Het loket speelt ook een belangrijke adviesrol in de wijkenergieaanpak. In 2019 is een start gemaakt met het organiseren van wijkbijeenkomsten waarbij informatie wordt gegeven over de specifieke woningen in de wijk en het daarbij passende verduurzamingsaanbod. Iedere maand een andere wijk en de bijeenkomsten worden zoveel mogelijk in samenwerking met de actieve bewoners in de wijk georganiseerd. Hierbij ligt de focus op de wijken waarvoor geen specifieke wijkaanpak is.
Groningen woont SLIM heeft samen met Grunneger Power een VvE aanpak ontwikkeld waarbij ook via bijeenkomsten VvE’s worden geïnformeerd.

Groningen woont SLIM is in 2019 doorontwikkeld tot een loket waar alle informatie voor particulieren over het verduurzamen van het eigen huis, de plannen van de gemeente voor de wijk (wijkenergievisie) en de samenwerking in de buurt (Grunneger Power, buurkracht en buurtinitiatieven),

In 2019 is onze aanpak uitgebreid met de doelgroep Monumenten. In samenwerking met de Groene Grachten is de Groene Menukaart Groningen ontwikkeld en is bedoeld voor eigenaren van een historisch pand in de gemeente Groningen. De website biedt de juiste informatie om deze panden, met name monumenten, op een goede manier te verduurzamen en wordt aangeboden via Groningen woont SLIM.

Besparen, deelspoor Bedrijven

In 2017 is het actieprogramma ‘Energiebesparing bij Bedrijven’ opgesteld. Bedrijven en instellingen zijn goed voor 51 procent van het totale energiegebruik in de gemeente Groningen. Het gaat om 3.144 zakelijke verbruikers, waarvan 886 grootverbruikers. Deze laatste groep verbruikt gezamenlijk meer dan negentig procent van het totale zakelijke energieverbruik.
In het actieprogramma maken we onderscheid in een regulerende en stimulerende aanpak.

Voldoen aan wet- en regelgeving door toezicht en handhaving vormt de basis van het programma. Bedrijven en instellingen zijn verplicht om energiebesparende maatregelen te nemen. De bedrijven die niet zelfstandig aan de gang gaan met energiebesparing zullen via toezicht en handhaving alsnog energiebesparende maatregelen moeten treffen. Hiervoor is extra personele capaciteit aangetrokken. De wettelijke taken zijn met name gericht op de energie audit EED (Energy Efficiency Directive), het energielabel en Activiteitenbesluit.

De stimulerende aanpak zorgt ervoor dat we minder gebruik hoeven te maken van onze toezichthoudende rol. Vanuit de bedrijvenverenigingen is de wens uitgesproken voor het oprichten van een duurzaamheidsplatform ‘Groningen werkt SLIM'. Een plek waar ondernemers terecht kunnen met vragen over verduurzaming, wet- en regelgeving, financiering, subsidies en projecten. In november 2018, tijdens de promotiedagen, is de intentieovereenkomst door de bedrijvenvereniging en de gemeente getekend, waarmee deze samenwerking is vastgelegd. Het platform start in het najaar van 2019. Tot slot hebben 43 bedrijven en instellingen (inclusief de vier bedrijvenverenigingen) de routekaart ‘Groningen Energie-neutraal’ ondertekend en hebben toegezegd bij te dragen aan de versnelling van de energietransitie in Groningen.

Besparen, deelspoor Gresco
We zijn de afgelopen jaren goed op gang gekomen met de Gresco, de gemeentelijke organisatie om al ons eigen vastgoed te verduurzamen. In 2013 stelde de gemeenteraad het eerste investeringskrediet van de Gresco vast, dat inmiddels per jaar wordt geactualiseerd, zo ook in 2019. De Zonneweide Vierverlaten is in mei 2019 verkocht aan Grunneger Power, conform de intentie. De aanpak van 24 groot-verbruikende gebouwen is goed op stoom en is tegelijkertijd met het jaarplan geëvalueerd en geactualiseerd en is het krediet voor de tweede fase aangevraagd. Een pilot met het bijmengen van waterstof in een gasgestookte ketel is afgerond en lijkt succesvol. Daarnaast is samen met stadsbeheer een begin gemaakt met het vervangen van straatverlichting door LED exemplaren. Vanaf 1 januari 2019 krijgt de gemeente vijftien jaar lang donkergroene stroom. Dat houdt in: stroom dat lokaal wordt opgewekt door nieuwe bronnen. Deze aanbesteding hebben we samen met provincie en gemeenten in de provincie Groningen uitgevoerd. Ten aanzien van inkoop van aardgas willen we binnen vijf jaar vijftien procent hebben vergroend. In 2019 zijn ook de energiebudgetten herijkt en geactualiseerd. De afgelopen jaren hebben we prijsstijgingen van energie kunnen opvangen binnen de bestaande budgetten van Gresco. Dit is echter geen bestendig model en de prijsstijgingen worden dan ook op basis van werkelijk verbruik en tarief doorberekend aan de verschillende gemeentelijke diensten, passend bij het principe de gebruiker betaalt.

De gemeenteraad heeft in november 2018 een gewijzigde Financiële Verordening vastgesteld. Hierin is een andere systematiek van afschrijven voor ons vastgoed toegepast die geldt voor het gehele Vastgoedbedrijf inclusief Gresco. In 2020 vertalen we de Financiële Verordening naar de werkbare praktijk.

In 2020 zijn gaan we verder met het neerleggen van zonnepanelen op ons vastgoed voor zover dat mogelijk is. Te denken valt aan de wijkposten Kardinge, Vinkhuizen en we bekijken ook wat er in Haren en Ten Boer mogelijk is. Verder realiseren we onze projecten als genoemd in het jaarplan. Voorbeelden daarvan zijn de nieuwbouw van de kinderboerderij Stadspark, Kindcentrum Ten Boer en Kunstwerf Groningen.

Wat willen we bereiken in 2020?

Besparen, deelspoor Wonen
De beschreven wijkaanpak is een arbeidsintensief proces waarbij bewoners, corporaties, wijkverenigingen, de netwerkbeheerder, het bedrijfsleven en de gemeente concreet te nemen maatregelen kiezen. Hiervoor moeten ook financieringsconstructies worden ontwikkeld. De energietransitieplannen vormen de basis voor de wijkenergieplannen. Deze plannen zien we als een motor voor de wijkvernieuwing. Wij zien dit als de grootste renovatie-opgave na de tweede wereldoorlog (zie ook onder ‘warmte’).  Met de woningcorporaties werken we verder aan de uitvoering van het ‘Masterplan aardgasvrij en CO2 neutraal Groningen‘ en de uitwerking hiervan in de prestatieafspraken. We zoeken aansluiting bij landelijke ontwikkelingen vanuit het Klimaatakkoord zoals de startmotor waarbij 100.000 woningen aardgasvrij of aardgasvrij-ready gemaakt  worden. Het energieloket Groningen woont SLIM krijgt een prominentere rol bij de aanpak in de wijken. Er moet een perspectief worden geboden aan alle huizenbezitters, ongeacht de wijk en het soort huis waar men woont. Voor alle doelgroepen zoals monumenten, VvE’s en studentenhuizen komt een afzonderlijk aanbod om uiteindelijk te komen tot een aardgasvrije of aardgasvrij-ready woning. De realisatie van deze maatregelen is echter alleen mogelijk als er ook een financieringsaanbod beschikbaar is.

Besparen, deelspoor Bedrijven

Om op koers te blijven naar een energieneutrale gemeente is het wenselijk tussen 2017 en 2035 de energievraag bij bedrijven en instellingen bij benadering met 50 procent te reduceren. Dit is een van de grootste opgaven in Groningen Geeft Energie en dat rechtvaardigt de komende jaren een stevige inzet op dit deelterrein.

In 2020 wordt intensiever met de bedrijvenverenigingen en de provincie Groningen samenwerkt onder het platform Groningen werkt SLIM. 2020 is het eerste volledige jaar waarvoor gezamenlijk een programma wordt ontwikkeld en waar heldere doelstellingen geformuleerd worden inclusief een jaarlijks monitoring op aantallen bedrijven en indien mogelijk op CO2-reductie.

De projecten waarop zal  worden samengewerkt zijn onder andere:

• Uitbreiding Zon op bedrijfsdaken;
• Kantoren minimaal energielabel C in 2023;
• Open deuren in de binnenstad;
• Uitbreiding laadpalen;
• Energie-quickscan voor ondernemers.

Bedrijven maken ook deel uit van de wijkaanpak. Naast de individuele ondernemers, de winkelcentra maar ook de bedrijventerreinen zullen in de aanpak worden meegenomen.

Besparen, deelspoor Gresco
De gemeente heeft hoge ambities als het om het verduurzamen van het eigen vastgoed gaat. De lat voor duurzaamheid wordt steeds hoger gelegd. Met de Gresco-methode kunnen investeringen worden gedaan die kunnen worden gedekt uit energiebesparing. De opgave van CO ₂ neutraliteit in 2035 vormt een grotere opgave. In 2019 zal nader bepaald worden op welke wijze de ambities richting 2035 vorm kunnen krijgen en welke stappen daarvoor moeten worden gezet. Hoe acteert een mogelijke Gresco 2.0 daarin?  De samenwerking met de Provincie en omringende gemeenten, georganiseerd in de Progresco krijgt verder vorm. Daarnaast gaan we gewoon door met onze Gresco-werkwijze: zichzelf terugverdienende maatregelen, zoals als zonnepanelen en ledverlichting, worden uitgevoerd.

Wat gaan we hiervoor doen?

Besparen, deelspoor Wonen

• We brengen het masterplan in uitvoering en nemen het op in de prestatieafspraken. Hierbij gaan we uit van een basiskwaliteit voor alle corporatieve woningen. Een belangrijk aandachtspunt is de betaalbaarheid van de woningen en de sociale energietransitie. We willen voorkomen dat door de stijging van de energielasten onze inwoners in de financiële problemen komen;  
• Het energieloket van de gemeente Groningen ‘Groningen woont SLIM’ wordt doorontwikkeld en alle particulieren kunnen hier informatie vinden over het verduurzamen van de woning, de toekomst van de wijk en de samenwerking met andere initiatieven. Samen met de lokale initiatieven, zoals GP en Buurkracht worden alle inwoners van de gemeente, ongeacht welke wijk men woont, geïnformeerd, gefaciliteerd en gestimuleerd;
• Actief worden doelgroep als VvE’s en monumenten begeleid bij het verduurzamen van de woning;
• We gaan door met de wijkenergieaanpak (zie ‘spoor warmte ’).

Besparen, deelspoor Bedrijven

• Met de bedrijvenverenigingen, de provincie Groningen en de kennisinstellingen wordt samengewerkt aan het duurzaamheidsplatform ‘Groningen werkt slim’. We stimuleren we bedrijven om zelf actief aan de gang te gaan of gezamenlijk op een bedrijventerrein met energie te besparen en duurzame energie op te wekken. Hiervoor wordt een programma opgesteld en wordt jaarlijks gemonitord, indien mogelijk op CO2-reductie;
• Voldoen aan wet- en regelgeving door toezicht en handhaving vormt de basis van het programma. Bedrijven en instellingen zijn verplicht om energiebesparende maatregelen te nemen en kunnen hiervoor deelnemen aan de Clean-campagne. Aan deze campagne zijn adviseurs verbonden die bedrijven helpen bij het uitvoeren van de besparende maatregelen. De bedrijven die niet zelfstandig aan de gang gaan met energiebesparing zullen via toezicht en handhaving alsnog energiebesparende maatregelen moeten treffen;
• (Reguliere) uitvoering Wet milieubeheer (specifiek op onderwijsinstellingen en grote verbruikers), en Europese regelgeving (EED);
• Uitvoering geven aan plan van aanpak om kantoren naar Label C te brengen. De gemeente gaat kantooreigenaren stimuleren om energiebesparende maatregelen te nemen;
• Bedrijven helpen met het verkrijgen van Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE+) subsidie voor de realisatie van zonnedaken.
• Het SmartGrid project op bedrijventerrein Zuid oost wordt verlengd. Hierbij wordt geprobeerd tot balancering van het elektriciteitsgebruik te komen met medewerking van de grootste verbruikers, die bewust systemen af- en aanschakelen;
• Verdubbelen aantal partners van het platform van de Routekaart;  
• Tijdens kennisintensieve ‘versnellingstafels’ willen we komen tot deals met onze partners. Deals hebben twee doelen: 1) Stimuleren van lokale bedrijvigheid rondom een bepaald thema (te vergelijken met de ‘Green Deals’ van het Rijk). Dit levert alle deelnemers aan deze deals voordeel op; 2) De gemeente biedt bedrijven een bepaald voordeel, mits deze bedrijven voldoen aan gestelde voorwaarden. Mogelijke voorwaarden zijn emissieloze stadsdistributie, verduurzaming van woningen of het aardgasloos maken van gebouwen.

Besparen, deelspoor GRESCO

• Pilotprojecten;
• Bepalen rol Gresco bij een verdergaande verduurzamingsambitie;
• Kernvastgoed, sportaccommodaties en sportvelden verder voorzien van ledverlichting;
• Afronden van de tweede fase van het verduurzamen van de “24 energie slurpende gebouwen” naar zoveel mogelijk label A;
• Aanleg van zonnepanelen op kernvastgoed met behulp van SDE+ subsidie;
• Verder ontwikkelen van het integrale energiemanagement.