De Gemeente Groningen vervult op de beleidsterreinen Beschermd Wonen en Opvang de rol als Centrumgemeente. Het budget is per 1 januari 2020 voor 12 Groninger gemeenten en wordt beheerd door de centrumgemeente Groningen conform de Centrumregeling. We willen als gezamenlijke Groninger gemeenten iedere inwoner in staat stellen de eigen regie te voeren in het licht van de (sociale, fysieke en emotionele) uitdagingen van het leven. We hebben daarin ook de verantwoordelijkheid om kwetsbare inwoners, zoals dak- en thuislozen, verslaafden en ex-gedetineerden, zo kort als mogelijk en zolang als nodig, onderdak en begeleiding te bieden gericht op zelf rehabilitatie en duurzaam herstel. De voorzieningen Beschermd wonen en Opvang bieden opvang aan inwoners in de provincie Groningen bij crisissituaties én opvang en begeleiding aan inwoners die wegens psychiatrische aandoening of psychosociale problematiek aangewezen zijn op een niet (geheel) zelfstandige woonvoorziening. Daarnaast richten we ons op het voorkomen en bestrijden van huiselijk geweld. Hieronder verstaan we (ex-)partner-, ouderen-, ouder- en kindermishandeling. We willen geweld in afhankelijkheidsrelaties zoveel mogelijk voorkomen en duurzaam beëindigen en als het zich voordoet adequaat optreden en opvang bieden.

Met de volgende indicatoren wordt de voortgang van dit beleidsveld gemeten. In onderstaande tabel zijn geen beoogde aantallen opgenomen met de indicatoren over het aantal gebruikers van nacht- en dagopvangvoorzieningen. De reden hiervoor is dat de opvangvoorzieningen onderdak moeten bieden aan iedereen die op de opvang een beroep doet zodat niemand op straat hoeft te slapen.

* * het aantal beoogde meldingen huiselijk geweld in 2020 is naar beneden bijgesteld, omdat in 2018 een forse daling heeft plaatsgevonden (van 956 in 2017 naar 573 in 2018). In 2019 stijgt het aantal meldingen weer, maar die stijging zal vooralsnog niet de daling van 2018 compenseren. We verwachten dat het aantal meldingen in 2020 zal uitkomen op circa 700.

Hoe staan we ervoor?

Sinds 1 januari 2015 zijn gemeenten, naast Opvang, ook verantwoordelijk voor Beschermd Wonen (BW). De activiteiten hangen sterk met elkaar samen. De transformatie en vernieuwing van Beschermd Wonen en Opvang voert de centrumgemeente Groningen samen met de regio vanaf 2016 integraal uit binnen het programma Beschermd Wonen & Opvang (conform de Centrumregeling). Landelijk en regionaal zijn ontwikkelingen gaande om in 2021 taken en gelden voor -in ieder geval- Beschermd wonen over te hevelen naar elke individuele gemeente. Het vierjarig programma Beschermd wonen en Opvang stopt per 1 januari 2020. Er zal, kijkend naar de huidige ontwikkelingen, nog sprake zijn van een overgangstermijn waarin Groningen als centrumgemeente nog enkele activiteiten uitvoert ten behoeve van alle andere gemeenten.  

Ten behoeve van de aanpak van huiselijk geweld faciliteren we samen met de andere Groninger gemeenten de vrouwenopvang en Veilig Thuis Groningen, het regionale advies- en meldpunt voor kindermishandeling en huiselijk geweld.
We zien in 2019 weer een stijging van het aantal meldingen huiselijk geweld ten opzichte van 2018 naar aanleiding van publiekscampagnes en de aangepaste Wet meldcode, waarbij de beroepsgroepen hebben afgesproken dat acute en structurele onveiligheid altijd gemeld wordt bij Veilig Thuis. We verwachten dat deze stijging de komende jaren doorzet. Deze stijging en de invoering van het nieuwe handelingsprotocol leidt dit jaar tot wachtlijsten bij Veilig Thuis; een zeer ongewenste situatie. Deze problematiek zien we ook op landelijk niveau en in samenspraak met Veilig Thuis en de Groninger gemeenten worden maatregelen genomen om deze wachtlijsten te reduceren.

We hebben in 2019 het project Intensief casemanagement voor huisverboden duurzaam geborgd bij Veilig Thuis. Hierbij wordt bij een huisverbod gedurende maximaal 1 jaar een casemanager ingezet die samen met alle betrokkenen een systeemgerichte aanpak kan organiseren en begeleiden.
Verder geven we in 2019 uitvoering aan een pilot voor zeer ernstige casuïstiek huiselijk geweld/kindermishandeling, waarin we samen met een aantal partners vanuit zorg en veiligheid een multidisciplinaire aanpak (MDA++) realiseren. In 2019 zijn we ook gestart met de ontwikkeling van een regionaal actieprogramma Geweld hoort nergens thuis. Hierin formuleren we samen met de andere Groninger gemeenten onze ambities en concrete maatregelen voor de komende jaren op dit terrein. Versterking van de lokale infrastructuur en de aanpak van ouderenmishandeling zullen belangrijke aandachtsgebieden zijn. In 2019 verwachten we ook de eerste uitkomsten van het landelijk onderzoek van Verwey Jonker naar de effectiviteit van de hulp bij huiselijk geweld. Groningen is daarin een van de negen onderzoek -regio’s.

Wat willen we bereiken in 2020?

Onverkort streven wij ernaar te voorkomen dat mensen op straat belanden. Mocht dit wel zo zijn dan kunnen zij rekenen op Opvang. Dit doen we door:

• Mensen zoveel mogelijk lokaal, in de eigen regio en omgeving, in een vroeg stadium ondersteuning bieden zodat verdere afhankelijkheid van zwaardere zorg wordt voorkomen;
• Voorbereidende activiteiten uit te voeren op overheveling van taken en middelen in 2021 naar elke afzonderlijke Groninger gemeente in de uitvoering van beschermd wonen;
• Meer gemeentelijke sturing op adequate ondersteuning van cliënten door beschikbaarheid van een Sociale Kaart en een oproepbaar dashboard met registratiegegevens voor elke gemeente;
• Betere en snellere uitstroom van cliënten door verbeterde samenwerking tussen aanbieders, gemeenten en corporaties;
• Vrouwenopvang: verminderen instroom en bevorderen van de door- en uitstroom;
• Verbetering aanpak van huiselijk geweld;
• Doorontwikkeling van Veilig Thuis, gericht op verbeterde samenwerking met lokale teams en de nieuwe radarfunctie naar aanleiding van de aanscherping van de Wet meldcode.

Wat gaan we hiervoor doen?

• We gaan uit van het principe: lokaal wat kan en regionaal wat moet. Voor wat wegens schaalgrootte niet efficiënt is om lokaal op te pakken gaan we regionaal afspraken maken. Voor de inwoners van Groningen is het goed te weten dat er in de hele provincie goede (basis)zorg en ondersteuning geboden wordt in het kader van de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGz). Inmiddels zijn hiertoe gezamenlijke uitgangspunten geformuleerd.
• Voorbereidende activiteiten uitvoeren op overheveling van taken en middelen in 2021 naar elke afzonderlijke Groninger gemeente in de uitvoering van Beschermd Wonen. Consulenten in de gemeente worden getraind op indicatiestelling BW en de organisatie van de front- en backoffice krijgt meer vorm. Een en ander vooruitlopend op een zelfstandige individuele gemeentelijke uitvoering in 2021.
• Centrumgemeente Groningen heeft een eigen portaal Beschermd Wonen op het systeem Sociale Kaart Groningen. Dit portaal wordt primair gebruikt voor de indicatie stellen BW om cliënten zo efficiënt mogelijk een juiste Beschermd Wonen locatie aan te bieden. Daarnaast hebben we in 2020 ook een vernieuwde monitor Beschermd wonen & Opvang beschikbaar die elke gemeente ‘realtime’ inzicht biedt in relevante gegevens van cliënten in de eigen gemeente.
• Het convenant ‘huisvesting (ex)cliënten Beschermd wonen & Opvang’ vraagt van aanbieders, gemeenten en corporaties een intensieve samenwerking om cliënten eigen onderdak te verschaffen. We werken verder aan ‘lokaal’ concrete werkafspraken (toeleiding naar een geschikte woning en woonomgeving, zachte landing in de wijk, ondersteuning door de zorg, inkomen, etc.) met lokale partijen om hier ook daadwerkelijk invulling aan te geven.
• Faciliteren van de vrouwenopvang en monitoren van de in-, door- en uitstroom. Daarnaast bevorderen van een ambulante aanpak ter voorkoming van opvang.
• Subsidiëren Veilig Thuis (wettelijke en bovenwettelijke taken, zoals intensief casemanagement) en sturen op resultaten.
• Evalueren resultaten van de pilot multidisciplinaire aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling (MDA++) en afhankelijk van de uitkomsten realiseren we een aanpak voor ernstige casuïstiek .
• Uitvoering geven aan het regionale actieprogramma Geweld hoort nergens thuis met specifiek aandacht voor de aanpak in de WIJ-teams.